عوارض دارویی در سالمندان چیست؟

عوارض دارویی در سالمندان چیست؟ هر دارویی به موازات اثرات مثبت ممکن است عوارض ناخواسته ای هم برای بیمار داشته باشد. مصرف دارو با توصیه پزشک و در دوز های متعادل و زمان منظم عوارض جانبی دارو ها را کاهش می دهد. احتمال بروز عوارض دارویی در سالمندان بیشتر از جوانان و نوجوانان است. این موضوع ممکن است به دلایل مختلفی مانند عدم کارکرد درست سیستم ‌های جذب دارو در بدن، ضعف پایه ای در اندام های هدف دارو و در ضعف عمومی بدن به دلیل پیری باشد. در این گفتار هشت عارضه دارویی رایج که احتمال بروز و شدت یافتن آن ها در سالمندان بیشتر است را آورده ایم.

بیشتر بخوانید: بهترین متخصص اکوکاردیوگرافی قلب

رایج ترین عوارض دارویی در سالمندان 

به طور کلی هشت عارضه لیست زیر از نظر تکرار و شدت متداول ترین عوارض دارویی گزارش شده از مصرف دارو توسط سالمندان هستند.

• میوپاتی

درد و ضعف عضلات یا میوپاتی، در 10 تا 15 درصد از افراد مسن مصرف کننده استاتین ها، دسته ای از دارو های مورد استفاده برای درمان کلسترول بالا، رخ می دهد. استاتین ها با مهارتولید کلسترول در کبد به کاهش کلسترول خون کمک می کنند و خاصیت آنتی اکسیدانی و ضد التهابی دارند. تحقیقات نشان می دهد سالمندان زیادی از این دارو برای کنترل و درمان بیماری های قلبی و عروقی و چربی خون استفاده می کنند.

شدت میوپاتی ناشی از استاتین ها می تواند از خستگی و ضعف خفیف تا یک وضعیت تهدید کننده زندگی به نام رابدومیولیز که در آن بافت های عضلانی تجزیه می شوند متغیر باشد. زنان، افراد ضعیف با وزن کم، افراد مبتلا به کم کاری تیروئید و کسانی که الکل بیش از حد مصرف می کنند در معرض خطر هستند. در صورت مصرف استاتین ها، خطر ابتلا به میوپاتی افزایش می یابد.

بیشتر بخوانید: مراکز انجام اکو قلب

• تحلیل استخوان

مشکلات گوارشی و سوءهاضمه از اصلی ترین مشکلات سالمندان هستند. مهارکننده های پمپ پروتون (PPIs)، داروهای محبوبی که برای درمان رفلاکس اسید (GERD) و سوء هاضمه در بیش از 18 درصد از افراد مسن استفاده می شوند، این دارو ها میزان جذب کلسیم بدن از غذا را کاهش می دهند و با از دست دادن استخوان و شکستگی مرتبط هستند. برخی مطالعات نشان می دهد که مصرف این دارو ها برای دو سال متوالی احتمال شکستگی استخوان را در سالمندان تا ۳۵ درصد افزایش می دهد.

• سطح پتاسیم بالا

ضعف، سوزن سوزن شدن، بی حسی و اختلالات بالقوه کشنده در ریتم قلب، همگی از علائم احتمالی داشتن سطوح بالای پتاسیم در خون (هیپرکالمی) هستند که یک عارضه جانبی رایج در افراد بالای 65 سال مصرف کننده مهارکننده های ACE و ARBs. است و استفاده از آن در طول سال ها افزایش یافته است. مهارکننده های ACE مانندلیزینوپریل و ARB ها مانند لوزارتان معمولا برای درمان فشار خون بالا تجویز می شوند.

• آسیب عصبی

آسیب عصبی یا نوروپاتی محیطی یکی از عوارض جانبی شناخته شده آنتی بیوتیک های فلوروکینولون است. این عارضه جانبی می‌تواند ناتوان‌کننده باشد و از ماه‌ ها تا سال ‌ها ادامه داشته باشد یا دائمی باشد. این دارو ها که برای عفونت های سینوسی و سایر عفونت ها تجویز می شوند، ممکن است باعث بروز عوارض ناگواری در سالمندان شوند. با این وجود به طور کلی به دلیل ضعف عمومی بدن در سالمندان مصرف انواع آنتی بیوتیک ها ممکن است سبب ایجاد عوارض متعدد در آن ها شود.

زولپیدم (Ambien) یک داروی محبوب است که برای خواب استفاده می شود که خطر افتادن، شکستگی، هذیان (تفکر نامنسجم) و عدم تعادل عضلانی در سالمندان را افزایش می دهد. در واقع، به دلیل بروز این عوارض حاد هیچ دارویی برای درمان بی خوابی افراد مسن توصیه نمی شود. در عوض، درمان‌های غیر پزشکی مانند درمان رفتاری و گیاهی ترجیح داده می ‌شوند.

• مشکلات قلبی و گوارشی

تمام NSAID ها (داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی)، از جمله ایبو پروفن (موترین، ادویل) و ناپروکسن (Aleve)، خطر نارسایی قلبی و عوارض گوارشی در بیمارانی که آن ها را مصرف می کنند، تقریبا دو برابر می شود.

افراد بالای 75 سال با توجه به خطرات مرتبط با خونریزی گوارشی، بیماری زخم معده، تشدید نارسایی قلبی و آسیب حاد کلیه، باید از مصرف NSAID اجتناب کنند.

با این حال در صورت مصرف این داروها در طولانی مدت احتمال بروز و شدت یافتن مشکلات گوارشی و نیز نارسایی های قلبی در سالمندان را افزایش می دهند.

بیشتر بخوانید: بهترین دکتر قلب

• درد مفاصل

دارو های جدید دیابت نوع 2 که به نام مهارکننده ‌های دی پپتیدیل پپتیداز 4 (DPP-4) شناخته می‌شوند، گزینه‌ های درمانی خوبی هستند، زیرا فقط باید یک بار در روز مصرف شوند.

این دارو ها باعث افت شدید قند خون نمی شوند و مزایای بیشتری نسبت به نسل قبلی دارو های ضد قند خون دارند. با این حال یکی از شایع ترین عوارض آن ها که در سالمندان با شدت بیشتری اتفاق می افتاد میباشد.

• سطوح پایین سدیم

سطوح پایین سدیم خون (هیپوناترمی) باعث بروز علائمی مانند حالت تهوع، گیجی و سرگیجه می شود و داروهای ضد افسردگی SSRI که در میان سالمندان بسیار محبوب هستند می توانند باعث بروز این علائم شوند. این داروها اولین انتخاب دارویی برای افسردگی در افراد آن گروه سنی هستند و حدود یک سوم افراد مسن از SSRI استفاده می کنند.

زنان و بیماران با وزن کم که از SSRI استفاده می کنند در معرض خطر بیشتری برای تجربه علائم سدیم کم هستند. یک آزمایش خون ساده می تواند توسط پزشک شما انجام شود تا سطح سدیم را هنگام شروع درمان با SSRI یا تنظیم دوز ها کنترل کند.

عوارض دارویی در سالمندان سخن آخر

به طور کلی نیاز به مصرف مداوم برخی از دارو با افزایش سن تشدید می شود. به تبع اثرات مثبت عوارض جانبی داروها ممکن است بسیار اذیت کننده یا خفیف باشند.

در این گفتار هشت عارضه جانبی مصرف دارو در سالمندان را بررسی کردیم. به خاطر داشته باشید که مصرف دارو به توصیه پزشک و جایگزینی دارو های کم عارضه تر بهترین راهکار برای کاهش این پیامد های ناخواسته مصرف دارو است.